Reumatische voet

Reuma en voeten.
Veel mensen beschouwen hun voeten als iets wat erbij hoort: je loopt ermee, en dat is het dan. Het lijkt soms wel alsof voeten een taboe zijn: wie trekt er graag zijn schoenen en sokken uit bij de dokter? Altijd is er een zekere ongerustheid: zijn mijn voeten schoon genoeg, zijn ze niet bezweet, hoe zien de nagels er eigenlijk uit, is die grote teen niet raar?

Mensen met reuma ontdekken hoe belangrijk hun voeten zijn: 70-80 procent krijgt voetklachten. Door de ziekte krijgen voeten vaak een andere vorm, "normale" schoenen passen niet meer en het lopen doet pijn. Toch is er weinig geschreven over reumatische voeten.

Hier kunt u meer lezen over voetklachten bij reumapatiënten.

Het ontstaan van voetklachten
Reumatische voetklachten kunnen ontstaan door artrose, ontstekingsreuma of wekedelenreuma.

Artrose
Bij artrose, in de volksmond vaak slijtage genoemd, neemt de kwaliteit en de hoeveelheid kraakbeen in de gewrichten langzaam af. Daardoor is de voet niet meer in staat de schokken bij het lopen op te vangen en kunnen de botten minder goed bewegen ten opzichte van elkaar. Uiteindelijk kan ook het bot dat onder het kraakbeen ligt, op de aandoening reageren. Het vervormt bijvoorbeeld. Dit kan uiteindelijk leiden tot een andere stand of misvorming van het gewricht. Het hele proces is onveranderlijk. Bot of kraakbeen dat van vorm of kwaliteit is veranderd kan niet meer herstellen. Soms veroorzaakt de artrose ook een gewrichtsontsteking.

Mensen met artrose hebben in de aangedane gewrichten vaak last van stijfheid en pijn. Hierdoor kunnen ze het gewricht minder goed gebruiken. Bij artrose in de voet is vaak het basisgewricht van de grote teen of de enkel aangetast.

Ontstekingsreuma
Bij ontstekingsreuma is er sprake van een ontsteking in één of meerdere gewrichten. Een gewrichtsontsteking noemt men ook wel "artritis”. Bij artritis is het slijmvlies aan de binnenkant van het gewrichtskapsel ontstoken. Dit proces kan zich vanuit het gewricht uitbreiden naar de pees, de Peesschede.

Uiteindelijk kan het gewricht zelf beschadigd raken.

Onder ontstekingsreuma vallen veel verschillende aandoeningen. De meest voorkomende vorm van ontstekingsreuma is"reumatoïde artritis”. Hieronder staan een aantal voorbeelden van voetklachten die kunnen optreden als gevolg van ontstekingsreuma:

Door een jichtaanval kan aan het basisgewricht van de grote teen een plotselinge ontsteking optreden. In het gewrichtsvocht bevinden zich dan uraatkristallen.

- Ten gevolge van psoriasis kan aan de voeten en enkels een ontsteking ontstaan (artritis psoriatica). Daarbij komen naast voetproblemen ook huid- en nagelafwijkingen voor.

- Bij de ziekte van Bechterew richt de ontsteking zich vooral op de aanhechtingen van de spieren en pezen, zoals de achillespees. Het gaat dan vaak om langdurige ontstekingen.

- Bij de ziekte van Reiter (reactieve artritis) kunnen ontstekingen ontstaan in voeten, enkelgewrichten, ogen, nagels en huid van vooral de voetzolen.

Wekedelenreuma

Bij wekedelenreuma treden de klachten niet op in de gewrichten, maar in het omliggende weefsel zoals kapsels, spieren, banden, slijmbeurzen en pezen. Er kan sprake zijn van een ontsteking, maar de klachten kunnen ook optreden zonder ontsteking. Voorbeelden van wekedelenreuma zijn bursitis, tendinitis en fibromyalgie.

Sommige vormen van ontstekingsreuma kunnen klachten aan de weke delen veroorzaken.

Verschijnselen

Reuma verloopt bij iedereen anders. Toch zijn er verschijnselen aan voeten en enkels die bij de meeste mensen met reuma voorkomen:

- Er is pijn bij staan en lopen. Schoenen passen niet meer. In een later stadium kunnen blijvende vervormingen aan de voet optreden. Daarnaast kunnen "reumaknobbels” ontstaan.

- Door vergroeiingen kunnen de middenvoetsbeentjes zich meer naar beneden verplaatsen. Hierdoor kan men een soort knobbels onder de voetzool voelen. De druk wordt daar dan te hoog. Dit kan pijn veroorzaken, wondjes en eeltplekken. Men heeft het gevoel op kiezelstenen te lopen.

- De tenen groeien scheef, of gaan zelfs over elkaar heen staan. Zo ontstaan bijvoorbeeld hamertenen, klauwtenen, likdoorns en eeltplekken.

- Als de voorvoet door een reumatische aandoening breder van vorm wordt, ontstaan er drukplekken aan de binnen- en buitenzijde van de voet. Dit komt doordat de voet niet meer goed in de schoen past. Deze drukplekken kunnen ontaarden in slijmbeursontstekingen. Als reactie kan er extra bot groeien.

- Er kan oedeem (vochtophoping) optreden in de voorvoet, hele voet of enkel. De gewrichten zijn dan gezwollen.

- De enkel kan ontstoken raken en gaan kantelen. De achillespees of enkelbanden kunnen daardoor geïrriteerd raken.

Dit alles bij elkaar geeft een karakteristiek beeld dat vaak "de reumatische voet" wordt genoemd. Daarbij kunnen nog extra problemen aan de voeten optreden ten gevolge van de aandoening of het medicijngebruik. Denk bijvoorbeeld aan een dunner wordende huid of wondjes die sneller gaan ontsteken als gevolg van medicatie.

Kortom, het is geen wonder dat mensen met reumatische voeten moeilijk gaan lopen. Bovendien zetten zij vanwege de pijn of vergroeiingen vaak de voeten anders neer. Dat kan weer belastend zijn voor de rest van het lichaam, zoals knieën, heupen of rug.

Reuma en de pedicure

Door vergroeiingen of een afwijkende stand van de voet kunnen uw schoenen minder goed passen. Dit kan leiden tot meer en snellere eeltvorming en likdoorns. Ook kunnen de nagels afwijkingen vertonen als de tenen niet de ruimte krijgen die zij nodig hebben.

Een algemeen pedicure kan uw voeten de extra verzorging geven die zij nodig hebben. Daarnaast kan de pedicure u adviseren over verantwoord schoeisel of huidverzorgingsproducten. Een algemeen pedicure is er voor de "normale" verzorging van moeilijke en niet-moeilijke voeten. Hij of zij knipt de nagels, behandelt eelt, likdoorns, en ingegroeide nagels, verzorgt kloven of geeft een ontspannende voetmassage.

Er zijn in Nederland pedicures die een aantekening "voetverzorging bij reumapatiënten” hebben. Deze pedicures zijn gespecialiseerd in het geven van voetbehandelingen aan reumapatiënten. Voor informatie over een dergelijke pedicure bij u in de buurt, kunt u contact opnemen met de beroepsvereniging voor pedicures, "Provoet”.

De website kunt u vinden op www.provoet.nl.

Tips:

Voor alle mensen met reuma is het belangrijk om de voeten zo goed mogelijk te verzorgen. Hieronder volgen een aantal tips.

- Ga geregeld naar de pedicure.

- Was uw voeten elke dag met een alkalivrije zeep. Spoel uw daarna voeten goed schoon en maak ze droog, vooral tussen de tenen en bij de nagelriemen. Bij stijfheid van de tenen kunt u een wattenstaafje of een reepje katoen gebruiken.

- Bij onstoken voetgewrichten kunt u beter geen wisselbaden nemen, maar een voetbad op lichaamstemperatuur. Doe dit niet langer dan vijf minuten, anders wordt de huid te week.

- Knip nagels altijd recht en niet te kort, om de kans op ontstekingen en ingroeien te verkleinen. Als uw nagels bij het knippen snel splijten of brokkelen, knip dan met kleine knipjes of gebruik een vijl.

- Eelt kunt u met een puimsteentje weghalen. Ga niet zelf dokteren aan likdoorns, maar laat dat over aan de pedicure of podotherapeut.

- U kunt overwegen om in bed een dekenboog te gebruiken. Een dekenboog voorkomt dat uw beddegoed op pijnlijke lichaamsdelen rust.

- Knellende kousen en sokken belemmeren de bloedsomloop. Uw onderbenen worden dikker waardoor de kousen nog meer knellen. U kunt de kous of sok aan de binnenkant van de band iets inknippen. Naadloze sokken geven minder irritatie.

- Bij transpirerende voeten kunt u het best kousen van wol of katoen dragen. Deze absorberen het vocht.

- Vermijd grote temperatuurwisselingen aan de voeten.

Uw voeten hebben speciale aandacht nodig als er wondjes aan de voet zijn ontstaan. Let op de onderstaande zaken:

- Controleer uw voeten elke dag op wondjes. De voetzool kunt u met een handspiegel bekijken. Vraag eventueel iemand anders om uw voeten te controleren als u het zelf niet goed kunt zien. Wondjes die niet binnen vijf dagen genezen zijn, moeten worden bekeken door uw behandelend arts of podotherapeut. U kunt het wondje zelf verbinden met een steriel gaasje, maar het is dan beter geen zalf te gebruiken. Let erop dat een wondje niet bekneld zit in de schoen.

- Wondjes die ontstoken zijn, moeten zo snel mogelijk gezien worden door uw arts. Een ontsteking herkent u aan het rood, warm en pijnlijk worden van de voet.

- Neem vooral geen voetbad als u een wondje aan uw voet hebt. De genezing wordt belemmerd als de huid te week wordt.

Bij reumatische klachten aan de voeten is het kopen van goede schoenen belangrijk én vaak lastig. Een goede wandelschoen of een stevige sportschoen zijn voorbeelden van goede schoenen. Hieronder staan een aantal punten waarop u kunt letten bij het kopen van schoenen. Alle goede schoenen, of ze nu in de winkel worden gekocht of bij een orthopedisch schoenmaker, moeten de volgende eigenschappen hebben:

- Ze moeten een halve tot een hele centimeter langer zijn dan uw grootste teen, omdat de voeten tijdens het afwikkelen langer worden.

- Ze moeten breed genoeg zijn. Uw hiel moet stevig in het hielstuk zitten en de tenen mogen niet uit hun stand worden gedrukt.

- Hiel- en zijstuk moeten stevig zijn en steun geven.

- Ze mogen niet knellen bij de bal van de voet. Schoenen zonder stiknaden aan de voorkant zijn het beste omdat dit de minste druk geeft.

- Leren schoenen ventileren het beste. De zool moet buigzaam zijn en voor dagelijks gebruik is een hakhoogte van maximaal 2-3 centimeter aan te raden. Het hakoppervlak moet minimaal 9 vierkante centimeter zijn om een goede steun aan uw voet te bieden.

- Koop uw schoenen ’s middags. Uw voeten zijn dan vaak wat dikker en de kans dat u de schoenen te krap koopt, is dan kleiner. Pas altijd beide schoenen. Voeten zijn vaak niet even groot.

Het is jammer dat veel confectieschoenen niet de kwaliteit hebben die de reumatische voet nodig heeft. Ze zien er leuk uit, maar zijn doorgaans niet geschikt voor pijnlijke en vervormde voeten. In een speciaalzaak kunt u vaak wel goed slagen. Daar is een ruime keus in goede schoenen met extra aandacht voor pasvorm en breedte. Er zijn ook vaak schoenen te koop die speciaal gemaakt zijn om podotherapeutische inlegzolen bij te gebruiken. Verder bestaan er schoenen met een rekbare bovenzijde waardoor de schoen ondanks een afwijkende voetvorm toch goed past.

Bronvermelding: www.reuma-online.nl

van het Reumafonds.